2012-08-07
Folklor góralski, obyczaje, gwara należą do największych atrakcji Małopolski. Jednak tradycji poszczególnych regionów Polski bez jej pielęgnacji nie uda się zachować. Na szczęście są miejsca,gdzie nadal jest ona kultywowana.W Bukowinie Tatrzańskiej już po raz 46.odbywa się festiwal Sabałowe Bajania.

Ta cykliczna impreza zrodziła się z miłości do podhalańskiego folkloru. Konkursy gawędziarzy, muzykantów, czy też pasowanie mężczyzn na „Zbójników” to tylko niektóre jej atrakcje.

 

Ocalić od zapomnienia

Folklor podhalański to jeden z najbardziej charakterystycznych elementów polskiego krajobrazu. Powstał on z połączenia polskiej kultury ludowej z elementami wszystkich krain karpackich. Mimo ciągłych przekształceń i rozwoju jego główne cechy pozostają wciąż żywe.

Styl podhalański jest nadal widoczny w budownictwie, sztuce, strojach, czy w mowie górali. Kojarzymy go głównie z drewnianymi chatami ze spadzistymi dachami, kwiecistymi chustami góralek, ciupagami i góralską gwarą. Jednak tradycja regionu Podhala jest dużo bogatsza i stanowi kopalnie inspiracji dla współczesnej kultury i sztuki.

 

Folklor góralski powiązany jest z położeniem geograficznym, gdyż życie w niełatwym górskim klimacie utrwaliło kult siły i przywiązanie do ziemi. Szczególnie obecna jest tu np. tradycja pasterska, według której gazdowie oddają pod opiekę bacom swoje owce. Ci razem ze swoimi pomocnikami juhasami zbierają owce w stada i wypasają je przez lato na halach. Ciekawym elementem folkloru jest taniec „zbójnicki”, a także charakterystyczna muzyka, w której główną rolę odgrywają skrzypce, piszczałki i basy. Tym, co wyróżnia region jest również rzemiosło ludowe oparte na wyrobach z drewna, metalu, skóry, wełny, lnu, a także malarstwo na szkle. W góralskim menu najbardziej rozpoznawalne są oscypki, bryndza, bundz, kluski z ziemniaków, kwaśnica – rodzaj kapuśniaku, biała polewka – zupa na wędzonce, moskole jako zamiennik chleba i oczywiście żyntyca – owcze mleko.

Tradycja ludowa Podhala mocno wyróżnia się od innych i jest trwale zakorzeniona w świadomości mieszkańców tego regionu. Jednak gwara przyswaja coraz więcej zwrotów niegóralskich, muzyki można posłuchać na komercyjnych koncertach, a oferowane na ulicznych straganach pamiątki mają niewiele wspólnego z góralskim rękodziełem. Na szczęście na Podhalu wciąż podejmowane są inicjatywy, które z jednej strony mają przypomnieć góralom o ich korzeniach, z drugiej przybliżyć turystom tę wspaniałą tradycję. Jedną z tego typu inicjatyw jest właśnie Festiwal Sabałowe Bajania.

Festiwal Folkloru Polskiego 46. Sabałowe Bajania

Sabałowe Bajania odbywają się w Bukowinie Tatrzańskiej już po raz 46. Festiwal rozpoczął się dzisiaj (7 sierpnia) i potrwa do niedzieli (12 sierpnia). Głównym punktem imprezy jest konkurs gawędziarzy, instrumentalistów, śpiewaków, drużbów i starostów weselnych. Atrakcjom tym towarzyszą występy zespołów regionalnych z kraju i zagranicy, przedstawienia teatralne, ogólnopolska wystawa i kiermasz sztuki ludowej, prezentacja fotografii, czy też zawody strzeleckie.

– Sabałowe Bajania to Festiwal Polskiego Folkloru, który z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością – mówi Bartłomiej Koszarek, Dyrektor Bukowiańskiego Centrum Kultury „Dom Ludowy”, główny organizator imprezy. – Biorą w nim udział artyści z różnych stron Polski i świata, dzięki czemu możemy razem celebrować polską kulturę ludową.

Muzyka i śpiew od wieków umilają życie góralom i są dla nich bardzo ważne. Dawniej górale spotykali się w chałupach, gdzie kobiety darły pierze lub tarły len, a mężczyźni naprawiali i wykonywali narzędzia gospodarskie. Podczas takich spotkań opowiadali różne gawędy oraz opowieści, a wieczorami po pracy grano, śpiewano i tańcowano. Sabałowe Bajania wyrosły właśnie z tej tradycji. Pierwszy festiwal odbył się w 1967 roku z inicjatywy ówczesnego Prezesa Domu Ludowego Józefa Pitoraka. Wraz z upływem lat impreza się rozwinęła. Jedno pozostało jednak bez zmian: życie kulturalne w Bukowinie Tatrzańskiej dalej skupia się wokół Domu Ludowego, który jest organizatorem festiwalu Sabałowe Bajania.

Jak się bawić – to się bawić!

Atrakcją inaugurującą Sabałowe Bajania jest przejazd zaprzęgami konnymi kapel regionalnych i zaproszonych gości przez Bukowinę Tatrzańską. Przed Domem Ludowym odbędą się konkursy oraz występy zespołów, gawędziarzy, a także przedstawienie bukowiańskiego Amatorskiego Zespołu Teatru. Na kiermaszu sztuki ludowej można będzie kupić rękodzieło ludowe, a także przyjrzeć się, w jaki sposób ono powstaje. Natomiast góralskie gaździny przygotują poczęstunek rodem z tradycyjnej kuchni Podhala.

– Jednym z punktów programu tegorocznego festiwalu jest prezentacja książki pt. „Róźnie to na tym Bozym świecie – bukowiańskie godki” oraz wystawa grafik Władysława Trebuni Tutki, który tę książkę ilustrował – mówi Bartłomiej Koszarek, Dyrektor Bukowiańskiego Centrum Kultury „Dom Ludowy”. – Takiej wystawy jeszcze nie było!

Oprócz konkursu i koncertów jedną z największych atrakcji jest plenerowa impreza Sabałowa Noc. Odbywa się ona przy hotelu BUKOVINA w Bukowinie Tatrzańskiej.

– Podczas tego wydarzenia wyróżnione zostają osoby, które w szczególny sposób związane są z kultywowaniem tradycji Podhala – tłumaczy Krzysztof Kramarz, Dyrektor ds. Marketingu BUKOVINA Terma Hotel Spa, partnera festiwalu. – Mężczyźni pasowani są na „Zbójników”, a kobiety honorowane tytułem „Wierchowych Orlic”.

Kiedyś zbójnicy słynęli z tego, że zabierali bogatym i dawali biednym. W dzisiejszych czasach ich misją jest działalność na rzecz rozwoju kultury ludowej – swojszczyzny. Podczas Sabałowej Nocy nastąpi rozpalenie watry i pokaz sztucznych ogni. Przy kompleksie BUKOVINA Terma Hotel Spa będą mieć miejsce także zawody strzeleckie, konkursy, gry i zabawy. Na zakończenie Festiwalu Folkloru Polskiego ogłoszone zostaną wyniki konkursów.

– Nagrodą Grand Prix jest „Bukowiański buk”, pierwsze miejsca to złote spinki, zostaną wręczone także wyróżnienia i dyplomy – dodaje Bartłomiej Koszarek.

Tradycja i folklor góralski są jednym z największych skarbów kultury polskiej, czymś, co wyróżnia nas na tle innych narodów. Odbywający się w Bukowinie Tatrzańskiej Festiwal Sabałowe Bajania to doskonała okazja do ich poznania i kontynuowania.

Monika Pasternak

Nadesłał: agencja 9.90 PR