2025-06-23
25 czerwca odbędzie się drugie forum konsultacyjne w sprawie rewizji ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe...

Dlaczego drugie, skoro pierwsze się nie odbyło? A dlaczego pierwsze się nie odbyło?

W 2015 roku przy współpracy z naukowcami i przedstawicielami stowarzyszeń branżowych powstają rozporządzenia wykonawcze do dyrektywy Ecodesign: rozporządzenie dotyczące kotłów na paliwo stałe i rozporządzenie dotyczące miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe. I tu mała dygresja. Jak zrobić, żeby zabrać ludziom coś, co jest ładne, tanie i niezwykle potrzebne? Nazwijmy to tak, żeby nikt nie wiedział przy czym majstrujemy. Termin „miejscowe ogrzewacze pomieszczeń na paliwo stałe” (local space heaters for solid fuel) odwraca od tego, że zmieniamy przepisy o kominkach i piecach. Komisja Europejska prowadzi prace nad jakimiś „miejscowymi ogrzewaczami pomieszczeń” aż tu nagle drożeją albo znikają ze sklepów kominki a każdy dziwi się jak do tego doszło. 

Historia Ekoprojektu

1 stycznia 2022 w całej UE wszedł w życie ekoprojekt dla kominków. Dotyczy on tylko nowo montowanych urządzeń. Starych można używać bez ograniczeń. Podczas gdy w innych krajach UE starych urządzeń można używać prawie bez ograniczeń, w latach 2023 – 2025 w kolejnych województwach w Polsce wchodzą w życie kolejne zakazy eksploatacji kotłów i kominków nie spełniających wymogów ekoprojektu. 

Od początku roku 2023, zaledwie rok po jego wejściu w życie Komisja Europejska rozpoczęła prace nad rewizją dyrektyw wykonawczych do Ekoprojektu. Jesienią 2023 odbyły się konsultacje społeczne do założeń rewizji ekoprojektu. Założenia te zostały powszechnie skrytykowane. W styczniu 2024, zaledwie 3 tygodnie przed planowanym na 12 lutego forum konsultacyjnym, opublikowano projekty nowych rozporządzeń. Projekty nie uwzględniały w ogóle uwag nadesłanych w konsultacjach społecznych i uwag nadesłanych przez producentów i organizacje branżowe. Po tym jak większość państw członkowskich UE zapowiedziała sprzeciw wobec nowych regulacji, forum konsultacyjne zostało odwołane. W gronie państw, które oprotestowały nowy ekoprojekt nie było Polski. W końcu maja KE wyznaczyła nowy termin forum konsultacyjnego na 25 czerwca

Do tej pory z systemowym niszczeniem branży kominków i innych urządzeń grzewczych na drewno mieliśmy do czynienia na szeroką skalę tylko w Polsce. Chodzi nie tylko o lokalne zakazy i ograniczenia wynikające z uchwał antysmogowych i programów ochrony powietrza ale też o zorganizowane akcje propagandowe w mediach a ostatnio także o próby ograniczenia możliwości korzystania z drewna jako paliwa. 

Zamieszanie wokół kominków – kto za tym stoi?

Całą tą aferą steruje bardzo określone lobby, które ujawniło się w piśmie z 7 maja wspierającym inicjatywę drastycznej rewizji ekoprojektu. Ze strony polskiej są to Polski Alarm Smogowy, Europejskie Centrum Czystego Powietrza oraz Frank Bold Poland. Organizacje te od lat przy wsparciu takich fundacji jak Cient Earth i Clean Air Found aktywnie działają w Polsce na rzecz całkowitej likwidacji możliwości ogrzewania drewnem zarówno w kominkach jak i w piecach do centralnego ogrzewania.

Założone w nowym ekoprojekcie poziomy emisji, sposób przeprowadzania badań i pomiarów oraz obowiązek stosowania takich urządzeń peryferyjnych jak sterowniki, sondy lambda, filtry i katalizatory nie mają oparcia w żadnych badaniach, analizach ani dokumentach technicznych co jest elementem niezbędnym i obowiązkowym dla wprowadzania tego rodzaju przepisów. 

Poważnym nadużyciem jest też powoływanie się autorów projektu na „badania w warunkach rzeczywistych”. Niestety nie udało nam się dotrzeć do materiałów źródłowych dotyczących takich badań miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń spełniających wymogi ekoprojektu.

Co do nowego ekoprojektu w obecnie proponowanym kształcie, to jego wejście w życie będzie oznaczało całkowitą likwidację branży kominkowej i kotlarskiej w całej Unii Europejskiej. Ta jak w przypadku zakazów wprowadzanych do tej pory w Polsce, w przypadku rewizji ekoprojektu mamy do czynienia z manipulacją danymi i poważnymi brakami w dokumentacji. Głównym argumentem jest informacja, że w warunkach rzeczywistych emisje z kominków są znacznie wyższe (6-7 krotnie), niż przewiduje to ekoprojekt. Jak to możliwe, skoro setki badań dopuszczających produkty a wykonanych przez akredytowane laboratoria potwierdza, że emisje mieszczą się w wyznaczonych przez ekoprojekt? Twórcy zmian nie potrafią albo też nie chcą wskazać źródeł tych rewelacyjnych danych. Powołują się na „inne komplementarne źródła” a przecież jest to podstawa i główna przyczyna, dla które mają być wprowadzone zmiany. Podejrzewamy, że tymi „innymi komplementarnymi źródłami” może być raport Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (jedna z odnóg Alarmu Smogowego) z badań kominków w warunkach rzeczywistych. Raport ten został powszechnie skrytykowany z powodu błędów i braków w metodologii przez naukowców, instytuty badawcze i producentów. Jak to się dzieje, że jakieś zmanipulowane badania wykazują tak znaczne różnice w emisjach? Wytłumaczenie jest proste. W kominku można zapalić nieprawidłowym paliwem i w ten sposób, żeby kopcił ale jest to patologia i używanie urządzeń niezgodnie z instrukcją obsługi. Na taką właśnie patologię powołują się lobbyści chcący zakazać palenia w kominkach. I tu konieczne jest wyjaśnienie czym tak naprawdę są te „warunki laboratoryjne”, na które powołują się lobbyści? Normy dotyczące badań kominków określają jak ma być przeprowadzane badanie, tzn. jak ma wyglądać stanowisko badań, gdzie mają być umieszczone czujniki i w jaki sposób przeprowadzać pomiary. Nie ma natomiast czego takiego jak „palenie laboratoryjne”, które miało by się różnić od „palenia w warunkach rzeczywistych”. Aby rozpalić i palić w kominku w czasie badania, jednostka akredytowana odwołuje się do instrukcji obsługi czyli używa takiego paliwa, dokłada go w ten sposób i rozpala tak, jak przewidział to producent w instrukcji i tak jak to powinien robić każdy normalny użytkownik kominka. Oznacza to, że pomiar jest „laboratoryjny” a samo palenie odbywa się tak jak to przewiduje instrukcja obsługi czyli „w warunkach rzeczywistych”. Zatem aby jeszcze raz uspokoić wszystkich użytkowników kominków, palenie zgodnie z instrukcją obsługi gwarantuje emisje takie, jakie zostały zmierzone w laboratorium a palenie niezgodne z instrukcją obsługi to wyjątek i patologia. Niestety na takie właśnie wyjątki i patologie powołują się lobbyści chcący likwidacji branży kominkowej.

Przyszłość kominków to realny problem

Kominki mają niebagatelny wpływ na rożne dziedziny naszego życia.

1. Wpływ ekonomiczny nowoczesnych miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na producentów:

• 95 % nowoczesnych miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń w UE jest produkowanych przez firmy pochodzące z krajów członkowskich UE.

• Branża nowoczesnych miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń w UE to cca 11.000 małych i średnich przedsiębiorstw, które zapewniają cca 200.000 miejsc pracy.

• Popyt na produkowane w warunkach zrównoważonego rozwoju biopaliwo stałe wspiera gospodarkę w wiejskich, często strukturalnie słabych regionach.

1. Wpływ ekonomiczny miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na konsumentów:

• W UE jest użytkowanych około 50 mln miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń.

• 41 mln obywateli UE ma trudności finansowe z ogrzewaniem swoich mieszkań.

• Gospodarstwa domowe są bezradne wobec wahań cen energii elektrycznej i gazu.

• Miejscowe ogrzewacze pomieszczeń zapewniają bezpieczeństwo i niezależność energetyczną

1. Aspekty strategiczne:

• Energia odnawialna – biomasa jest niezbędna jako substytut paliw kopalnych.

• Najbardziej niskoemisyjna forma ogrzewania.

• Konkurencyjność przemysłu europejskiego.

• Odciążenie sieci energetycznej zimą.

• Odpowiedzialność rządów za zapewnienie możliwości wyboru konsumenckiego i bezpieczeństwa energetycznego. 

Jeśli chodzi o udział Polski w planowanym na 25 czerwca forum konsultacyjnym, to nadal MKiŚ i MRiT nie uzgodniły między sobą, które z tych jest odpowiedzialne za przedstawienie opinii Polski, na wspominając nawet o tym, że nie znamy treści tej opinii tak samo, jak nie znaliśmy jej przed forum konsultacyjnym planowanym na 12 lutego. 

Nadesłał: wkilar