Katedra Ginekologii i Położnictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego mieści się
w Krakowie przy ulicy Kopernika 23. Kamień węgielny pod budowę Katedry został wmurowany 28 IV 1921 roku przez ówczesnego Naczelnika Państwa Polskiego Józefa Piłsudzkiego. Jednakże uroczyste otwarcie nastąpiło dopiero 7 XI 1936 roku. Była to, na ówczesne czasy, jedna z najnowocześniej zaprojektowanych
i wyposażonych klinik ginekologiczno-położniczych nie tylko w Polsce, ale także w Europie.

Obecnie w strukturze Katedry Ginekologii
i Położnictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, którą kieruje prof. dr hab. med. Antoni Basta, funkcjonują następujące Kliniki:

1.      Klinka Ginekologii i Onkologii

Kierownik: Prof. dr hab. Antoni Basta

Klinika, jako jedyna w Polsce posiada akredytację Europejskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej (ESGO - European Society of Gynecological Oncology) będącą potwierdzeniem, iż diagnostyka i leczenie chorób nowotworowych żeńskich narządów płciowych (w tym również piersi) odbywa się według aktualnych wytycznych i zaleceń europejskich.

2.      Klinka Perinatologii i Położnictwa

Kierownik: Prof. dr hab. med. Alfred Reroń

Klinika jest jedynym w Małopolsce ośrodkiem Perinatologicznym o III (najwyższym) stopniu referencyjności w wojewódzkim systemie opieki nad matką i dzieckiem.

3.      Klinika Neonatologii

Kierownik: Prof. dr hab. med. Ryszard Lauterbach

Klinika, jako ośrodek o III (najwyższym) stopniu referencyjności w wojewódzkim systemie opieki nad matką i dzieckiem dysponuje wykwalifikowaną kadrą medyczną oraz wysokiej klasy sprzętem niezbędnym do diagnostyki i leczenia najciężej chorych noworodków

4.      Klinika Endokrynologii

Kierownik Prof. dr hab. med. Józef Krzysiek

Klinika jest jedynym w Małopolsce ośrodkiem, w którym w systemie stacjonarnym diagnozowane i leczone są schorzenia z zakresu endokrynologii ginekologicznej.

Funkcjonujące, w ramach Katedry, Kliniki są jednostkami III (najwyższego) stopnia referencyjności
w dziedzinie położnictwa, ginekologii oraz neonatologii w województwie małopolskim w ramach systemu opieki nad kobietą ciężarną i noworodkiem.

Zarówno prof. dr hab. n. med. Antoni Basta, jak i prof. dr hab. n. med. Ryszard Lauterbach są konsultantami wojewódzkimi odpowiednio do spraw położnictwa
i ginekologii oraz neonatologii.

Klinika Perinatologii i Położnictwa jest ośrodkiem klinicznym, który prowadzi leczenie wg najnowszych standardów w perinatologii i położnictwie. W oddziałach klinicznych opieką otaczane są kobiety w ciążach powikłanych cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i innymi chorobami układu krążenia, konfliktem serologicznym, chorobami autoimmunologicznymi a także innymi problemami wymagającymi specjalistycznej diagnostyki
i zindywidualizowanego postępowania terapeutycznego. Pacjentkom zapewnia się dostęp do nowoczesnych procedur diagnostycznych obejmujących badania prenatalne nieinwazyjne jak i inwazyjne, biochemiczne
i biofizyczne, zarówno w okresie ciąży, jak i podczas połogu.

Opis projektu. Cele i etapy realizacji

Projekt, o którym mowa, polega na modernizacji budynku Katedry Ginekologii i Położnictwa UJ CM
w Krakowie oraz jej oddziałów klinicznych–przebudowie istniejących bloków porodowych z wytworzeniem zintegrowanego bloku porodowego (z salą do cięć cesarskich), oddziału intensywnego nadzoru położniczego z salą do zabiegów in utero oraz na zakupie niezbędnego wyposażenia do remontowanych sal, a także na zakupie sprzętu medycznego do obrazowania. Celem nadrzędnym projektu było stworzenie warunków, na poziomie zgodnym
z wymogami UE, do opieki nad ciężarnymi z ciążą zagrożoną oraz leczenia płodu wraz z właściwą opieką przedporodową i okołoporodową w ramach powstałego oddziału intensywnego nadzoru położniczego.

W 2009 roku została wykonana dokumentacja niezbędna do przeprowadzenia projektu (wykonano studium wykonalności oraz aktualizacje kosztorysów
i projektów budowlanych, dokonano analizy dostępnego na rynku sprzętu i aparatury medycznej oraz przeprowadzono analizę potrzeb wśród personelu medycznego i kierowników jednostki, wykonano prognozy finansowe oraz analizę kosztów i korzyści dla planowanego projektu). W ramach prac modernizacyjnych założono przebudowę pomieszczeń na pierwszym i drugim piętrze. Te pomieszczenia, stanowiące istniejące bloki porodowe, zostały wykonane w 1935 roku i od tego czasu były tylko powierzchownie remontowane. Przebudowa miała na celu podniesienie standardów pomieszczeń do obowiązujących w XXI wieku, w celu umożliwienia świadczenia usług medycznych na poziomie zgodnym z wiedzą
i umiejętnościami personelu medycznego oraz zgodnym z zaleceniami UE, jak i obowiązującymi w chwil obecnej przepisami prawa. Dzięki przeprowadzonym przebudowom, pomieszczenia zostały także dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, a kliniki do aktualnych norm prawnych.

W wyniku realizacji Projektu „Modernizacja Katedry Ginekologii i Położnictwa UJ CM w Krakowie – przebudowa istniejących bloków porodowych wraz
z wyposażeniem” dofinasowanego z funduszy Unii Europejskiej Klinika Położnictwa i Perinatologii dysponuje obecnie trzema samodzielnymi, wyposażonymi w sprzęt najnowszej generacji salami porodowymi, każda z własnym węzłem sanitarnym, oraz specjalnie zaprojektowaną salą do porodów rodzinnych.

W ramach realizowanego projektu zakupiono wysokiej klasy ultrasonografy, co przyczyniło się do zwiększenia dostępności badań prenatalnych dla pacjentek województwa małopolskiego oraz województw ościennych. Katedra Ginekologii i Położnictwa zakupiła również zestaw fetoskopowy, który pozwala wykonywać wewnątrzmaciczne procedury diagnostyczne i operacyjne. Do tej pory pacjentki wymagające w/w procedur były kierowane do innych ośrodków w centralnej i północnej Polsce oraz ośrodków zagranicznych jak np. Katolicki Uniwersytet w Luve – Belgia. Obecnie wszystkie pacjentki z Polski południowej, wymagające procedur fetoskopowych, będą mogły być leczone w Katedrze Położnictwa
i Ginekologii CM UJ w Krakowie.

Celem poprawy bezpieczeństwa u kobiet ciężarnych i rodzących w ramach zrealizowanego projektu zakupiono nowoczesne aparaty kardiotokograficzne, w tym jeden do monitorowania ciąży wielopłodowej oraz rozbudowano i zaktualizowano istniejący już w Klinice komputerowy system nadzoru okołoporodowego „Monako”. System ten pozwala nie tylko monitorować jednocześnie wiele zapisów kardiotokograficznych przez personel bloku porodowego lub Oddziału Patologii Ciąży, lecz równocześnie sam dokonuje wielowymiarowej analizy tego zapisu, której wynikiem jest obiektywna ocena wewnątrzmacicznego dobrostanu płodu. Tak więc, poprzez eliminację czynników zakłócających, zachowana jest pełna powtarzalności wyników oceny zapisów kardiotokograficznych, co w istotny sposób podnosi zarówno jakość, jak i bezpieczeństwo udzielanych świadczeń zdrowotnych związanych z porodem i opieką nad kobietą ciężarną.

W ramach realizowanego projektu wyposażono sale porodowe oraz inne pomieszczenia bloku porodowego w nowoczesny sprzęt posiadający atesty medyczne obejmujący w szczególności:

-       łóżka porodowe i szpitalne, szafki dla pacjentów, wózki do transportu sprzętu medycznego, meble do przechowywania sprzętu medycznego, niezbędny sprzęt komputerowy;

-       próżniociąg położniczy - urządzenie wytwarzające podciśnienie końcówką, w kształcie płytkiej miseczki;

-       diatermię chirurgiczną sterowaną mikroprocesorem, która będzie mogła być używana interdyscyplinarnie;

-       przenośne kardiomonitory do wszechstronnego monitorowania pacjenta, wyposażone w kompletny zestaw podstawowych możliwości pomiarowych;

-       analizator krytycznych parametrów życiowych pacjenta;

-       monitory czynności życiowych dorosłego;

-       aparat do znieczulenia ogólnego - urządzenie umożliwiające znieczulanie zarówno dorosłych jak
i dzieci;

-       stanowiska reanimacyjne dla noworodków;

-       łóżeczka dla noworodków w systemie „rooming in" (matka z dzieckiem) z podgrzewanym materacem
i pulsoksymetrem;

-       monitory czynności życiowych noworodka;

-       sprzęt endoskopowy in utero.

Modernizacja bloku porodowego

Zmodernizowany blok porodowy składa się
z czterech osobnych sal porodowych oraz sali zabiegowej i sali do cięć cesarskich. Każda sala porodowa jest klimatyzowana i posiada oddzielną łazienkę. Do dyspozycji pacjentek poza wielofunkcyjnym, w pełni elektrycznie sterowanym, łóżkiem porodowym są materace rehabilitacyjne, drabinki, worki sako, co pozwala na poród w pozycji swobodnie wybieranej przez pacjentki. Jedna z sal porodowych przystosowana jest do porodów rodzinnych, z bezpośrednią komunikacją z tzw. pokojem rodzin, który wraz z oddzielnym węzłem sanitarnym, znajduje się już poza obejściem bloku porodowego. Komputerowy system nadzoru tokograficznego pozwala w razie konieczności na ciągłe monitorowanie i analizę w czasie rzeczywistym wyników badań kardiotokograficznych. W obrębie bloku porodowego znajduje się również jedna dwuosobowa sala przedporodowa dla pacjentek przygotowywanych do porodu oraz trzyłóżkowa sala obserwacyjna, gdzie już po porodzie matka może przebywać z dzieckiem. Dodatkowo każda sala porodowa wyposażona jest
w specjalistyczny sprzęt medyczny umożliwiający ocenę czynności życiowych dziecka zaraz po porodzie,
a w razie konieczności bezzwłoczne wdrożenie odpowiedniego leczenia. Ponadto sale zostały wyposażone w przewijaki i wózki dla noworodków.

Zasady współpracy

Zgodnie z trójstopniową organizacją opieki perinatologicznej w województwie małopolskim do Kliniki Perinatologii i Położnictwa Katedry Ginekologii
i Położnictwa UJ CM, po telefonicznym uzgodnieniu
z ordynatorem lub jego zastępcą przyjmowane są ciężarne z innych szpitali województwa małopolskiego, które wymagają wysokospecjalistycznego leczenia. Jeżeli konieczne jest bezzwłoczne skierowanie pacjentki w godzinach popołudniowych, nocnych lub w święta przyjęcia do Kliniki Perinatologii i Położnictwa są uzgadniane telefonicznie z lekarzem dyżurnym.

Zasady konsultowania i przyjmowania pacjentek do oddziałów położniczych i na blok porodowy

Pacjentki przyjmowane są po wcześniejszym ustaleniu wskazań oraz terminu przyjęcia, a w sytuacjach nagłych, zagrożenia życia lub zdrowia lub w przypadku rozpoczęcia porodu, niezwłocznie po zgłoszeniu się do Ambulatorium Klinik Ginekologii i Położnictwa.

Podczas rejestracji pacjent winien pamiętać,
że podstawą przyjęcia do oddziału/poradni specjalistycznej w trybie planowym jest skierowanie wystawione przez lekarza. Do skierowania należy dołączyć wyniki badań diagnostycznych
i przeprowadzonych konsultacji potwierdzające postawienie wstępnego rozpoznania stanowiącego przyczynę skierowania; istotne informacje
o dotychczasowym leczeniu specjalistycznym lub szpitalnym oraz zastosowanym leczeniu. Przy przyjęciu do oddziału/poradni specjalistycznej pacjentka zobowiązana jest do przedstawienia dowodu potwierdzającego ubezpieczenie zdrowotne oraz dokumentu tożsamości.

Natomiast w przypadku zgłaszania się do Ambulatorium Klinik Ginekologii i Położnictwa skierowanie nie jest wymagane. Skierowania nie muszą także przedstawiać następujące osoby korzystające z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej:

1.             inwalidzi wojenni,

2.             osoby represjonowane,

3.             kombatanci,

4.             niewidome cywilne ofiary działań wojennych,

5.             chorzy na gruźlicę,

6.             zakażeni wirusem HIV,

7.             potencjalni dawcy narządów,

8.             uzależnieni od alkoholu, środków odurzających
i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego,

9.             uprawnieni (żołnierze lub pracownicy) – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych w czasie wykonywania zadań poza granicami państwa.

Skierowanie nie jest wymagane w stanach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia.

Do poradni specjalistycznych (Poradni Ultrasonograficznej oraz Regionalnej Poradni Patologii Ciąży) pacjentki zgłaszają się ze specjalnym skierowaniem w ustalonych wcześniej terminach. Do skierowania należy dołączyć wyniki badań diagnostycznych i przeprowadzonych konsultacji potwierdzające postawienie wstępnego rozpoznania stanowiącego przyczynę skierowania; istotne informacje o dotychczasowym leczeniu specjalistycznym lub szpitalnym oraz zastosowanym leczeniu. Przy przyjęciu do oddziału/poradni specjalistycznej pacjentka zobowiązana jest do przedstawienia dowodu potwierdzającego ubezpieczenie zdrowotne, jeśli posiada, oraz dokumentu tożsamości.

Pacjentki przyjmowane do porodu powinny posiadać:

1.             dowód osobisty,

2.             dowód ubezpieczenia zdrowotnego (jeśli posiadają),

3.             oryginalny wynik grupy krwi,

4.             oznaczenia HbSAg, przeciwciał anty-HCV, VDRL,

5.             wszystkie wyniki badań i konsultacji przeprowadzanych w czasie ciąży.

Nie są wymagane rzeczy dla noworodka w czasie pobytu w szpitalu, a jedynie w dniu wypisu do domu. Kobiety ciężarne powinny zabrać do szpitala rzeczy osobiste.

Do porodu nie jest wymagane skierowanie – każda kobieta rodząca może zgłosić się do placówki bez wcześniejszego rezerwowania miejsca.

W ramach udzielania specjalistycznych ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych pacjentki są konsultowane w Regionalnej Poradni Patologii Ciąży Kliniki Położnictwa i Perinatologii oraz
w Międzyklinicznej Pracowni Ultrasonograficznej,
w których wykonywane są konsultacje niezbędne przy prowadzeniu ciąży wysokiego ryzyka zgodnie
z programem opieki perinatalnej. Aparaty ultrasonograficzne zakupione w ramach Projektu „Modernizacja Katedry Ginekologii i Położnictwa UJ CM w Krakowie – przebudowa istniejących bloków porodowych wraz z wyposażeniem” są wykorzystywane m. in. do wykonywania badań ultrasonograficznych płodów w I i II trymetrze ciąży – określanych często przez ciężarne mianem „USG genetycznego”. Oprogramowanie idealnie dopasowane jest do wykonywania badań prenatalnych pomiędzy 11¹/₇ a 13⁶/₇ tygodniem oraz pomiędzy 20¹/₇ a 23⁶/₇ tygodniem trwania ciąży. Diagnostyka ta wykonywana jest bezpłatnie w oparciu o kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Nowoczesny sprzęt służy także do wykonywania badań USG u pacjentek hospitalizowanych w Klinice Perinatologii i Położnictwa, których ciąże są zagrożone. Wyjątkowa technologia obrazowania 3D/4D, w połączeniu z wysokiej klasy lekkimi głowicami skanującymi trójwymiarowo, gwarantuje uzyskanie doskonałej jakości przestrzennych obrazów diagnostycznych Ponadto nowoczesna technologia umożliwia równoczesne przetwarzanie wielu punktów danych
w czasie rzeczywistym, dzięki czemu obrazowanie jest jeszcze bardziej precyzyjne. Dodatkowo aparat wyposażony jest w wbudowaną bazę danych pacjentów, z możliwością zapisu obrazów i pętli obrazowych. Zapewnia to rzetelną dokumentację oceny stanu płodu. Różnorodne tryby pracy aparatu pozwalają na precyzyjne określenie wewnątrzmacicznego stanu płodu w oparciu o profil biofizyczny. Ma to szczególne znaczenie dla prowadzenia ciąż wysokiego ryzyka, czym, na co dzień zajmuje się Oddział Patologii Ciąży
w Szpitalu Uniwersyteckim. Lekarze wykonujący badania ultrasonograficzne posiadają certyfikaty umiejętności Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, Sekcji Ultrasonograficznej Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz międzynarodowe certyfikaty Fetal Medicine Foundation z zakresu diagnostyki wad płodów.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom kobiet ciężarnych, dzięki Fundacji Zdrowie Matki i Dziecka, działającej przy Klinice Perinatologii i Położnictwa, utworzono nowoczesną Szkołę Rodzenia prowadzoną zarówno przez lekarzy położników i neonatologów, jak również przez wykwalifikowane położne i psychologów. Jednostka zapewnia każdej ciężarnej poród
w znieczuleniu. Dbając zarówno o bezpieczeństwo, jak
i komfort rodzących możliwe są także bezpłatne porody rodzinne.

Projekt przyczynia się do realizacji polityki wspólnotowej dotyczącej równości szans, o której mowa w przepisie art. 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. w aspekcie wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. Zmodernizowany obiekt został pozbawiony jakichkolwiek barier architektonicznych, co zapewnia łatwy dostęp do obiektu również osobom niepełnosprawnym.

Dzięki przeprowadzonym pracom remontowo-modernizacyjnym oddziały Kliniki zyskały nowa oprawę estetyczną, uwzględniająca oczekiwania pacjentów. Szpital zapewnia lepsze warunki leczenia i wpisuje się
w aktualne wymogi przepisów prawa oraz UE. Nowoczesne wyposażenie wpływa na podwyższenie jakości świadczonych usług, a co za tym idzie na komfort i satysfakcję pacjentów. Dzięki projektowi „Modernizacja Katedry Ginekologii i Położnictwa UJ CM w Krakowie – przebudowa istniejących bloków porodowych wraz
z wyposażeniem” Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum stała się niezwykle prestiżowym ośrodkiem ginekologiczno-położniczym nie tylko w województwie małopolskim, ale
i na terenie całego kraju.