2016-10-19
Zaczęło się od przekrzykiwania, później były rysunki, ogłoszenia w prasie, filmy, działania podprogowe, natywne, czy OOH – reklama, bo o niej mowa, ma historie tyleż długą, co fascynującą.

Radio, kawa i Merkury

Kiedy w 1894 roku Guglielmo Marconi, syn włoskiego kupca z Lombardii rozpoczął doświadczenia z przesyłaniem i odbiorem fal radiowych, nie miał zapewne wyobrażenia jak jego wynalazek zmieni świat. O miano wynalazcy radia musiał konkurować z serbskim wynalazcą Nikola Teslą oraz rosyjskim fizykiem Aleksandrem Popowem. W 1943 Sąd przyznał prawa patentowe Tesli. Wyrok zapadł po śmierci wynalazcy, przez co powszechnie za twórcę radia uznaje się Marconiego, mimo iż przyznał się on do wykorzystania wcześniejszych prac Tesli.

Radio zmieniło także świat reklamy, bo od momentu upowszechnienia tego nowego medium, klientów można było przekonywać nie tylko słowem pisanym, ale i mówionym. To była prawdziwa rewolucja. W 1920 roku stacja radiowa KDKA w Pittsburghu jako pierwsza w historii wprowadziła sponsoring audycji. Producent kawy płacił za sponsorowanie programu „The Maxwell House Hour”. Dwa lata później amerykańska stacja Wind & Earth & Air & Fire, nadała pierwszą reklamę radiową. W początkowych latach funkcjonowania radia, reklamy nie przypominały tych dzisiejszych. Były śpiewane lub wygłaszane na żywo, trwały kilka minut i nie były powtarzane, bo nikt ich nie nagrywał. Jak to wyglądało w praktyce można się przekonać oglądając film „Ostatnia audycja”. Historia radia w Polsce sięga roku 1926, kiedy to 18 kwietnia o godz. 17 rozpoczęła nadawanie oficjalna stacja nadawcza Polskiego Radia w Warszawie. Pierwszą reklamę, niecały rok później (3 maja 1927 r.), wyemitowała poznańska rozgłośnia radiowa Merkury. Dziś stacji radiowych nadających w FM w Polsce jest kilkaset. Dużo więcej kanałów radiowych można znaleźć w Internecie. Co ciekawe pierwszym polskim radiem internetowym jest Radio NET. Pomysłodawca, Michał Marciniak rozpoczął nadawanie w grudniu 1998 roku.

Związki reklamowe

Na początku XX wieku dynamicznie rozwijał się rynek reklamy prasowej. Rozwijał się do tego stopnia, że zaczęły być potrzebne przepisy regulujące tą materię. Dlatego 2 sierpnia 1926 roku uchwalono w Polsce akt regulujący działalność reklamową. Dwa lata później powstał Polski Związek Reklamy (PZR), a w 1929 roku założono Polski Związek Wydawców Dzienników i Czasopism, który miał reagować w sporach dotyczących nieuczciwej konkurencji. Organem PZR był kwartalnik/miesięcznik „Reklama”, którego pierwszy numer ukazał się w maju 1929 roku.

Live i Bulowa

Jeszcze większą dynamikę w rozwoju rynku reklamy zawdzięczamy telewizji. W 1936 roku rusza brytyjska stacja BBC. Ten rok był też przełomowy z powodu Igrzysk Olimpijskich w Berlinie, które po raz pierwszy w historii były transmitowane w telewizji. Choć transmisja docierała zaledwie do 19 kablowych odbiorników znajdujących się w Berlinie (ceremonię otwarcia Igrzysk w Londynie w 2012 roku oglądała rekordowa liczba 41 milionów widzów), to w historii telewizji był to moment przełomowy. Rok 1941 to czas, kiedy w Stanach nadaje regularnie 10 stacji telewizyjnych. Jedna z nich – WNBT – emituje pierwszą w historii reklamę telewizyjną. Przed jednym z programów (niektóre źródła podają, że był to serwis informacyjny, inne, że mecz baseballowy) pojawia się tablica z zegarem odmierzającym czas, na którego tarczy widnieje logotyp Bulowa. Dziś powiedzielibyśmy, że była to pierwsza w historii tak zwana blacha sponsorska, czyli kilku sekundowa tablica, informująca, że „Na program zaprasza producent…”. Bulowa za emisję zapłaciła…4 dolary. Dziś, aby zareklamować się w amerykańskiej telewizji w trakcie Super Bowl, który przyciąga przed ekran ponad 100 mln ludzi, trzeba za 30 sekundowy spot zapłacić 4,5 mln dolarów.

W Polsce pierwsza reklama telewizyjna została wyemitowana w 1956 roku. System komunistyczny nie sprzyjał rozwojowi tego segmentu rynku, więc dopiero przemiany systemowe w 1989 roku spowodowały lawinowe zainteresowanie reklamą telewizyjną. Z tego okresu pochodzą reklamy sklepów Baltony (słynny spot w którym marynarz pomaga Einsteinowi dokończyć pewne równanie), Polleny 2000 („Ojciec prac?”, czy wózków widłowych („Oferta Zrębu zawsze na czasie”). Już wtedy w reklamach pojawiali się znani aktorzy, czy dziennikarze. Hanka Bielicka promowała chemię gospodarczą, a Jerzy Urban swoją książkę.     

Reklama podprogowa

Rozwój telewizji i rynku reklamowego zaowocował szeregiem badań dotyczących skuteczności reklamy. W 1957 roku amerykański badacz James Vicary sfingował badanie mające potwierdzić skuteczności reklamy podprogowej, czyli bardzo krótkiego (16-47 milisekund), nieuchwytnego na świadomym poziomie materiału video, zawierającego przekaz reklamowy. Owa reklama miała być wyświetlana w kinie lub telewizji i skłaniać nieświadomych odbiorców do zakupów. Skuteczności takiej reklamy ostatecznie nigdy nie potwierdzono, sam Vicary okrył się niesławą, a wiele krajów zakazało takich praktyk reklamowych. 

Więcej na temat historii reklamy na www.icbm.info

 

 

 

Nadesłał: Wiktor Balcer