Ponad połowa przedsiębiorców deklaruje, że w przyszłości ich pracownicy będą mogli część lub całość obowiązków wykonywać zdalnie. 29% pracodawców, którzy umożliwili wszystkim lub niektórym pracownikom pracę zdalną, przyznaje, że ich produktywność w porównaniu do pracy stacjonarnej jest na takim samym lub nawet wyższym poziomie. 

Jeśli zdalnie, to głównie z domu

Jak pokazuje badanie Gumtree.pl, odsetek osób mających możliwość pracy zdanej zdecydowanie wzrósł po wybuchu pandemii koronawirusa – przed marcem 2020, możliwość pracy zdalnej miało 41% pracowników umysłowych, obecnie to już 76%.

Miejscem, z którego polscy pracownicy najczęściej wykonywali pracę zdalną, zarówno przed wybuchem pandemii koronawirusa (84%), jak i teraz (95%), jest dom. Na pracę na świeżym powietrzu obecnie pozwala sobie 19% pracowników, zaś przed marcem 2020 w taki sposób pracowało 22% osób mających możliwość pracy zdalnej. Zwłaszcza te osoby, które mają większe doświadczenie w pracy z domu, stawiają na dobrą organizację swojego home office.

– Pracownicy zdalni, działając z domu, starają się dbać o swój komfort fizyczny i psychiczny. Pomaga im z jednej strony stworzenie wygodnej przestrzeni do pracy, w tym cichego pomieszczenia z dala od domowników, z drugiej zaś trzymanie się sztywno wyznaczonych ram czasowych – mówi Katarzyna Merska, Koordynator ds. Komunikacji Gumtree.pl.

Pracownik nie zawsze zorganizowany

Jak Polacy odnajdują się w pracy zdalnej? 69% pracowników uczestniczących w badaniu uważa ją za łatwą lub bardzo łatwą do zorganizowania. Nie dziwi, że najlepiej zorganizowani są ci pracownicy, którzy mają w pracy zdalnej doświadczenie jeszcze sprzed okresu pandemii (75%), choć nowi pracownicy zdalni też radzą sobie nieźle. Aż dwóch na trzech z nich uważa, że organizacja pracy zdalnej nie sprawia im większych kłopotów. Co ciekawe, zorganizowanie sobie dnia pracy zdalnej jako łatwe lub bardzo łatwe nieco częściej oceniają mężczyźni (74%) niż kobiety (65%).

O tym, jak niektórzy polscy pracownicy postrzegają organizację pracy w domu, dobrze świadczą ich wypowiedzi uwzględnione w badaniu:

„Ponieważ jestem w domu, mam spokój, ciszę, nikt mi nie przeszkadza. Nawet czasami trzeba sobie przypominać, że trzeba wstać i rozprostować nogi. W pracy właśnie dzwonią telefony, przychodzą różne osoby. (…) A w domu zawsze (…) można się skupić i bardzo efektywnie pracować”. [kobieta, administracja publiczna]

„[Pracę zdalną] staram się zawsze wykonywać w tym samym miejscu tzn. przy biurku, w zamkniętym pokoju, żeby nie rozpraszali mnie jacyś inni domownicy, czy inne sytuacje. (…) Pracuję w jednym, tym samym pokoju, przy biurku (…) i zawsze staram się założyć, że są to te same godziny pracy”. [kobieta, firma finansowa]

„(…) Tak szczerze mówiąc, to ja sobie nie bardzo z tym radzę. (…) Trzeba być zmobilizowanym, być bardzo dobrze zorganizowanym. (…) Ja o tyle jestem w dobrej sytuacji, że nie mam małych dzieci w domu, więc mogę sobie sama wyregulować godziny pracy”. [kobieta, fundacja]

Nie tylko praca

Obecność w domu podczas pracy zdalnej stanowi dla Polaków dużą pokusę do wykonywania niezwiązanych z pracą czynności. Do dodatkowych aktywności w godzinach pracy przyznaje się 61% osób, które pracują zdalnie od momentu wybuchu pandemii oraz 76% pracowników, którzy pracowali w ten sposób już wcześniej. Wśród tych czynności, które mają największy wpływ na dezorganizację pracy, są surfowanie po internecie lub oglądanie telewizji, na co wskazuje 55% respondentów, oraz sprzątanie (43%). Co trzeci pracownik podczas pracy zdalnej zajmuje się swoimi dziećmi, a co piąty załatwia takie sprawy, jak wizyta u lekarza czy w urzędzie.

Mimo różnego rodzaju „przeszkadzaczy”, które czyhają na pracowników zdalnych, wielu pracodawców nie miało obaw przed udzieleniem im zgody na taką formę działania. Tylko niewielki odsetek polskich szefów obawiał się, że ich podwładnym w czasie home office będzie brakować rzetelności.

– Jak pokazują wyniki naszego badania, blisko połowa pracodawców (49%) umożliwiających swoim podwładnym całkowitą lub częściową pracę zdalną, nie miała przed podjęciem tej decyzji żadnych powodów do niepokoju. Ci z przedsiębiorców, którzy obawy mieli, najczęściej jako problem w organizacji pracy zdalnej wskazywali brak bezpośredniego kontaktu z pracownikiem (19%) oraz brak pewności co do rzetelnego wypełniania zleconych zadań w godzinach pracy (14%). Okazuje się, że obawy te nie były zupełnie bezpodstawne – wielu pracowników przyznaje bowiem, że ma kłopot ze skupieniem się wyłącznie na obowiązkach zawodowych, kiedy pracują z domu – tłumaczy Katarzyna Merska, Koordynator ds. Komunikacji Gumtree.pl.

Jakie pozytywne strony pracy zdalnej widzą polscy pracownicy? Co trzeciego cieszą elastyczne godziny pracy, co piątego oszczędności związane z dojazdem do biura oraz możliwość pracy w dowolnym miejscu. Najmniej osób wskazuje jako plus możliwość spędzenia większej ilości czasu z bliskimi (7%) oraz brak dress code (4%).

Praca zdalna ma też jednak swoje minusy – tym, co najbardziej doskwiera polskim pracownikom, jest ograniczony kontakt ze współpracownikami (26%) oraz wspomniana już duża liczba rozpraszających bodźców, takich jak np. telewizor – na ten aspekt wskazało 21% osób.

Przyszłość maluje się w kolorowych barwach

Wybuch pandemii i pojawienie się możliwości pracy zdalnej sprawiły, że ten rodzaj pracy zyskał swoich zagorzałych zwolenników. Jak wskazuje aż 89% respondentów, praca zdalna w najbliższej przyszłości będzie ich zdaniem zyskiwać na znaczeniu, a ponad połowa (52%) jest przekonana, że po uspokojeniu się obecnej sytuacji, będzie mogła wykonywać część obowiązków zdalnie. Z kolei na całkowite przejście na zdalną formę pracy liczy co piąty pracownik.  

- Są już pierwsi pracodawcy, którzy rezygnują z części swoich przestrzeni biurowych. To jasny sygnał, że niektórzy pracownicy do biur już w ogóle nie wrócą. Bardziej prawdopodobny jednak będzie scenariusz hybrydowy, który uwzględni oczekiwania nowych entuzjastów pracy zdalnej. Na pewno możemy się go spodziewać w najbliższych miesiącach, bo firmy będą dążyły do minimalizowania ryzyka związanego z COVID-19 – podkreśla Mateusz Żydek, ekspert rynku pracy Randstad Polska.

W efekcie może się okazać, że część przedsiębiorstw pozostanie przy tego typu zmianowym systemie, dzieląc pracę w firmie na część zdalną i stacjonarną, a podział ten w wielu miejscach stanie się standardem. Wielu pracowników, jak i pracodawców widzi bowiem, że przynajmniej częściowa praca zdalna to na dłuższą metę więcej korzyści niż wyzwań.

Ilościowe badanie na zlecenie Gumtree.pl, przy współpracy z Randstad Polska, zostało przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia w kwietniu i maju 2020 r. metodą CAWI (wywiady on-line) na reprezentatywnej grupie 518 polskich pracowników oraz metodą CATI (wywiady telefoniczne) na reprezentatywnej grupie 101 polskich pracodawców. Jakościowe badanie na zlecenie Gumtree.pl, przy współpracy z Randstad Polska, zostało przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia w kwietniu i maju 2020 r. metodą TDI (indywidualnych wywiadów pogłębionych) na 10 pracownikach umysłowych, posiadających możliwość pracy zdalnej w regularny sposób, minimum raz w miesiącu, oraz 6 pracodawcach (osoby odpowiadające w firmach za sposób zatrudniania pracowników), przedstawicielach firm, w których możliwa jest praca zdalna.