Jeszcze parę lat temu w powszechnej świadomości funkcjonowało przeświadczenie, że starość wiąże się z nieuniknionym obniżeniem zdolności kognitywnych, a raz stracone komórki nerwowe nigdy już się nie odbudowują. Najnowsze badania dowodzą jednak, że osoby trzeciego wieku potrafią przyswajać nową wiedzę tak samo jak dzieci, a nawet skuteczniej - dzięki bagażowi doświadczeń, który mogą wykorzystać do budowania skojarzeń.

Człowiek uczy się całe życie...

To popularne powiedzenie nigdy nie wydawało się tak prawdziwe jak teraz. Jeszcze kilkanaście lat temu naukowcy uważali, że dysponujemy pewną określoną ilością komórek nerwowych i wraz z wiekiem tracimy coraz więcej z początkowej puli. Tymczasem okazuje się, że to twierdzenie mija się z prawdą. Nowe komórki nerwowe tworzymy przez całe życie, mało tego - im więcej czasu poświęcamy na doskonalenie pamięci w trakcie życia, tym silniejsze powiązania międzyneuronalne jesteśmy w stanie stworzyć! To odkrycie na poziomie teoretycznym od wielu lat potwierdza praktyka. Mamy bowiem do czynienia z renesansem zainteresowania nauką przez seniorów, zarówno w ramach Uniwersytetów Trzeciego Wieku, jak i szkół językowych, a także  w domach spokojnej starości.  

Jak rzekł kiedyś Marek Aureliusz: jesteśmy tacy jak nasze myśli. Okazuje się, że największą przeszkodą w uczeniu się nowych umiejętności przez osoby starsze jest ich przekonanie o własnej nieudolności. Starsi ludzie, wychowani w rzeczywistości powojennej, nie mieli dostępu do wiedzy na temat tego jak pozyskiwać wiedzę. Innymi słowy, nie znają metod skutecznego przyswajania nowych informacji, nauka wcale nierzadko kojarzy im się z mechanicznym wkuwaniem, niemającym nic wspólnego ze skutecznym uczeniem się.

Im dalej w las tym... jaśniej

Na szczęście społeczeństwo zmienia się i coraz częściej słyszymy postulaty tworzenia nowych Uniwersytetów Trzeciego Wieku i konieczności aktywizacji seniorów właśnie w obszarze nabywania nowych kompetencji. Jednym z najistotniejszych odkryć współczesnej dydaktyki jest uczenie się poprzez skojarzenia i wyobrażenia. Im więcej zmysłów i emocji zostanie zaangażowanych  w ich tworzenie, tym lepiej uda się zapamiętać powiązaną informację. Ludzie starsi mają tę niewątpliwą przewagę nad młodszymi, że ich bogate życiowe doświadczenie pozwala im lepiej kojarzyć nową wiedzę z już nabytą, a także generować silniejsze emocjonalnie wyobrażenia, bazujące na wspomnieniach.

Również  w zakresie opanowania struktur gramatycznych i relacji semantycznych późni dorośli mają większe możliwości niż dzieci i młodzież. Dzieje się tak, ponieważ zdolności poznawcze wyższego rzędu rozwijają się z wiekiem. Nic dziwnego, że najwięksi erudyci i mówcy to osoby dojrzałe lub wręcz sędziwe.

Świat zmienia się bardzo szybko, a będzie zmieniał się jeszcze prędzej. Pamiętajmy, że czas jest nieubłagany i starość czeka na wszystkich. Powinniśmy wypracować pozytywne nastawienie do tego nauki przez całe życie i wspierać seniorów w nabywaniu przez nich nowej wiedzy we wszystkich obszarach, które ich interesują. Szczególnie tych pozwalających im lepiej adaptować się do współczesności.  

Artykuł powstał dzięki wsparciu Rezydencji Seniora „Edessa".