2012-11-20
Dzieje społecznej odpowiedzialności biznesu sięgają czasów starożytnych. Gdzie już wtedy ustanowiono pierwsze prawa, obowiązki, regulacje i przywileje przedsiębiorstw tamtej epoki. W późniejszych wiekach w wyniku rozpowszechnienia się idei chrześcijaństwa oraz wyodrębnieniu się mieszczaństwa w krajach Europejskich, powstał nowy sposób myślenia o etyce, moralności oraz kontaktach międzyludzkich w dziedzinie gospodarki.

Pierwszą definicję społecznej odpowiedzialności stworzył amerykański magnat stalowy i filantrop Andrew Carnegie. Jego zdaniem składają się na nią dwie zasady: dobroczynność, która nakazuje wspieranie biednych przez bogatych, oraz powierniczości- nakazując bogatym wykorzystywać majątek zgodnie w duchu odpowiedzialnego podejścia społecznego.

W średniowieczu CSR zaczął się formować w momencie powstania nowej grupy społecznej- mieszczaństwa. Od XVI odo XVIII wieku, był to okres kluczowy dla rozwoju owego stanu. Osiągali coraz wyższą pozycję w społeczeństwie, a praca i bogactwo zyskało nowy wymiar. Autorytet Kościoła przestał mieć znaczenie. Od tej pory zaczął liczyć się jedynie interes gospodarczy jednostek i dobro społeczne. Jednak kolejne czasy, niosły ze sobą zmiany gospodarcze, historyczne i polityczne. Obalenie doktryny fundamentalizmu na rzecz systemu ekonomicznego- kapitalizmu, rewolucja Angielska i Francuska, rozwój idei purytańskiej przyniosły kolejne zmiany w sferze moralnej. W XVIII wieku wyodrębnił się nowy kierunek etyki: utylitaryści, dla których liczył się pożytek jednostki lub społeczeństwa. Za prekursora poglądów utylitarystycznych uważany był Adam Smith, zwolennik leseferyzmu i tzw. prawa niewidzialnej ręki, czyli samoregulującego mechanizmu równowagi ogólnogospodarczej na konkurencyjnym rynku. Uważał, że mając na uwadze własny interes człowiek, częściej i skuteczniej popiera interesy społeczeństwa. Kierował się i podążał w myśl zasady: przemawiać do egoizmu egoistów w ten sposób, aby przekonać ich, że jest to dla nich opłacalne i korzystne.

Wraz z nastaniem rewolucji przemysłowej w XIX wieku, miał miejsce istotny wkład w rozwoju idei odpowiedzialnego biznesu. Widzimy tutaj znaczne zmiany społeczne, polityczne i ekonomiczne. Wpłynęły one przede wszystkim na prowadzenie działalności gospodarczej, jakość życia społeczeństwa czy relację pracodawca- pracownik. W tym czasie pojawiła się także koncepcja ,,niewidzialnej ręki na rynku". Została poddana próbie moralności organizacji przemysłowych, w szczególności w Stanach Zjednoczonych. Wielkie spółki zaczęły zachowywać się antyspołecznie: praktyki monopolistyczne, dyskryminacja pracowników, szantaż i nie płacenie podatków. Chodziło głównie o powiększenie swoich zysków, dlatego firmy posuwały się do tak radykalnych metod, łamiąc przy tym purytańską zasadę etyki. W konsekwencji w latach 50. XX wieku zachowania moralne większości firm, stała się częstym tematem debaty, co doprowadziło w latach 70. XX wieku do popularyzacji istoty odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw.

W latach dziewięćdziesiątych- w USA, Japonii i w Europie Zachodnie- pojęcie odpowiedzialności społecznej zyskało znaczną popularność. Przybrało na sile w okresie Wielkiego kryzysu. Wówczas prowadzący przedsiębiorstwo zaczęli szukać rozwiązań w celu odzyskania zaufania społeczeństwa. Jedną z pierwszych uczelni, podejmujących ten temat był Harvard Business School, skupiający się głównie na ogromnej społecznej roli przedsiębiorstw i ich odpowiedzialności za przyszłość cywilizacji. Howard Bowen, pół wieku później w swojej publikacji „Social Responsibilities of the Businessman", nawoływał do takich działań firm, w których będzie brany interes społeczeństwa, a nie czysty zysk. Po raz pierwszy hasło CSR padło w latach 90. XX wieku podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro. Opracowano wówczas międzynarodowe standardy działań korporacji. Mimo to, szybko jednak okazało się, ze przepisy nie sprawdzają się, a firmy działają według swoich reguł.
Obecnie jednak koncepcja odpowiedzialnego biznesu staje się standardem obowiązującym w przedsiębiorstwach na całym świecie. W ciągu ostatnich dwóch dekad zaobserwowano silne zaangażowanie spółek biznesowych w ideę zrównoważonego rozwoju, w tym społecznej odpowiedzialności biznesu. Największe organizacje i instytucje, jak Unia Europejska, UNDP, czy OECD, opracowują wytyczne, edukują na temat wdrażania i realizacji strategii biznesowej w myśl etycznej korporacji.

Paulina Ziemińska
Ambasador CSR
Liga Odpowiedzialnego Biznesu

Nadesłał: Paulina Ziemińska http://www.lob.org.pl