Mimo że ojcostwo wiąże się przede wszystkim z emocjonalnym zaangażowaniem i wychowaniem, to także konkretne uprawnienia, do kontaktu z dzieckiem, współdecydowania o jego losie i ochrony przed alienacją rodzicielską.

Kontakty z dzieckiem – prawo i obowiązek

Zgodnie z art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy rodzic, niezależnie od tego, czy posiada władzę rodzicielską, ma prawo i obowiązek utrzymywania kontaktu z dzieckiem. Kontakty te nie ograniczają się jedynie do osobistych spotkań, ale obejmują również rozmowy telefoniczne, wideopołączenia, korespondencję czy komunikację online. W sytuacji rozstania lub rozwodu sąd może ustalić harmonogram kontaktów, określając np. weekendowe wizyty, podział wakacji czy świąt. Jeżeli drugi rodzic utrudnia ich realizację, ojciec ma prawo zwrócić się do sądu z wnioskiem o egzekucję kontaktów lub o nałożenie grzywny na rodzica, który nie stosuje się do ustaleń.

- “W przypadku gdy ojciec posiada pełnię władzy rodzicielskiej, ma również prawo współdecydować o najważniejszych sprawach dotyczących dziecka – takich jak wybór szkoły, leczenie, miejsce zamieszkania czy wychowanie religijne. Jeśli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, decyzje te powinny być podejmowane wspólnie, a w razie sporu rozstrzyga je sąd opiekuńczy. Co istotne, ojciec ma prawo do informacji o zdrowiu, edukacji i sytuacji życiowej dziecka, także wtedy, gdy nie mieszka z nim na co dzień. Szkoły, placówki medyczne i inne instytucje nie mogą odmówić mu dostępu do danych i dokumentacji, o ile nie został sądownie pozbawiony władzy rodzicielskiej lub jej zakres nie został ograniczony” - mówi Adwokat, Katarzyna Bórawska

Alienacja rodzicielska. Realne zagrożenie relacji ojciec–dziecko

Jednym z poważniejszych problemów, z jakimi zmagają się ojcowie po rozstaniu z matką dziecka, jest zjawisko alienacji rodzicielskiej. Polega ono na wpływaniu na dziecko w sposób prowadzący do zerwania lub osłabienia więzi z drugim rodzicem, najczęściej ojcem. Alienacja może przybierać formę manipulacji, oczerniania, przedstawiania ojca jako osoby zagrażającej, ale także systematycznego utrudniania kontaktów pod pretekstami, braku przekazywania informacji czy blokowania komunikacji.              

Takie działania mają poważne konsekwencje psychiczne, nie tylko dla ojca, ale przede wszystkim dla dziecka, które zostaje postawione w lojalnościowym konflikcie i traci dostęp do jednej z najważniejszych relacji w życiu.

Ojciec, który doświadcza alienacji, może i powinien podejmować działania prawne. Warto dokumentować wszystkie próby kontaktu i ich utrudnianie – np. w postaci wiadomości SMS, e-maili, nagrań czy innych zapisów. W razie powtarzających się naruszeń kontaktów można złożyć wniosek do sądu o egzekucję kontaktów, a w skrajnych przypadkach, nawet o zmianę miejsca zamieszkania dziecka. Możliwe jest również zgłoszenie sprawy do kuratora, który przeprowadzi wywiad środowiskowy, oraz skorzystanie ze wsparcia psychologicznego – zarówno dla rodzica, jak i dziecka, w celu przeciwdziałania skutkom alienacji.

Reakcja sądu i rola ojca w życiu dziecka

- “Jeśli ustalone kontakty nie są przestrzegane, sąd może nałożyć karę finansową, nawet kilkaset złotych za każde niewykonane spotkanie. W szczególnie drastycznych przypadkach, gdy zachowanie jednego z rodziców godzi w dobro dziecka, sąd ma prawo ograniczyć jego władzę rodzicielską, zmienić miejsce zamieszkania dziecka, a w wyjątkowych sytuacjach – nawet całkowicie tę władzę odebrać” - mówi mówi Adwokat, Katarzyna Bórawska

Bycie ojcem to nie tylko obowiązek alimentacyjny, ale także niezbywalne prawo do obecności w życiu dziecka. Polskie prawo uznaje, że oboje rodzice, niezależnie od konfliktów między nimi, są dziecku potrzebni. Zbliżający się Dzień Ojca to dobra okazja, aby przypomnieć o tym, że każdy ojciec ma prawo do relacji z dzieckiem, do uczestnictwa w jego codziennym życiu, wychowaniu i rozwoju. Dziecko potrzebuje obojga rodziców i ma prawo ich mieć.