Zmiana podejścia samorządów do realizacji projektów z obszaru smart cities

Realizacja nowoczesnych projektów typu smart w miastach wymaga gruntownych zmian w podejściu samorządów. Potrzeba stworzenia interdyscyplinarnych zespołów, które będą takie projekty opiniować, prowadzić i realizować. Sami urzędnicy nie są w stanie zrealizować tych projektów, dlatego muszą powstawać zespoły złożone z urzędników, ekspertów zewnętrznych oraz przedsiębiorców, którzy udzielą dodatkowych wskazówek dotyczących realizowanych projektów.

Innym sposobem może być forma w której przedstawiciele samorządów odpowiedzialni za kwestie takich projektów spotykają się z różnymi ekspertami i konsultują projekty. Pozwala to wypracować najlepsze rozwiązania. Tomasz Turczynowicz z firmy Qumak mówi, że w miastach, w których takie zespoły powstają zdecydowanie łatwiej jest współpracować z samorządem, gdyż wszystkie strony wiedzą, czemu ta współpraca służy.

Strategie miejskie, a rzeczywiste potrzeby miast i mieszkańców

Prawie każde polskie miasto posiada kilkanaście strategii w różnych obszarach. Projekty typu smart o często dotykają kilku strategii, które były tworzone na potrzeby uzyskania dotacji ze środków UE. Dziś nie wiadomo ile i do kiedy takie środki będziemy otrzymywać, dlatego strategie muszą określać pułap rzeczywistych wyzwań miast i być mocno skorelowane z realnymi potrzebami mieszkańców. Dla przykładu w Lublinie funkcjonuje jedna główną strategię rozwoju w zgodzie, z którą tworzone są pozostałe strategie. Wnioskiem płynącym również dla samorządów jest to, aby na etapie tworzenia strategii rozwoju określić również to, czego się nie chce i co miastu nie jest potrzebne. Wówczas pozyskiwanie środków jak i wydatkowanie będzie prostsze i bardziej efektywne.

Ważne jest również to, aby każda strategią czy projekt infrastrukturalny w mieście był poparty informacjami uzyskanymi od mieszkańców, bo to oni wskazują dokładnie te problemy, które należy rozwiązać. Istnieją jednak obszary, w których miasto powinno podejmować decyzję autorytarnie, gdyż są to projekty wyższej konieczności. Jednak w oddolnych inicjatywach nadal powinno się brać pod uwagę głos mieszkańców.

Kopiowanie rozwiązań, odpowiednie technologie – co decyduje o powodzeniu projektów typu smart w miastach?

Kwestią, która budzi kontrowersje wśród wszystkich uczestników takich projektów jest odpowiedź na pytanie czy i jak kopiować takie rozwiązania od miast, w których zostały już zrealizowane takie projekty.  Tomasz Turczynowicz z firmy Qumak, która realizuje projekty z obszaru smart cities w polskich miastach podkreśla, że nie da się skopiować danego rozwiązania do każdego miasta, ponieważ każde miasto jest inne. Jeśli jakiś system np. inteligentnego zarządzania ruchem sprawdza się w Trójmieście to w takiej samej formie nie musi sprawdzić się w innym mieście, które ma inny układ geograficzny i gdzie przepływ aut odbywa się w inny sposób. Chodzi o to, aby przy wykorzystaniu tej samej lub podobnej technologii dostosować ją do potrzeb miasta i mieszkańców. Do tego konieczne jest badanie stanu przed i po realizacji takiej inwestycji, aby ocenić rzeczywiste efekty.

Realizacja projektów typu smart powinna odbywać się poprzez wymianę wiedzy. Jeśli powstałaby baza wiedzy na taki temat, to chętnie by z niej korzystali. W tym aspekcie nie byłoby to kopiowanie rozwiązań, a możliwość lepszego przygotowania się do realizacji takich projektów.

Jednym z problemów wymienianych przez przedstawicieli samorządu jest brak specjalistów, którzy pomogliby napisać dobrą specyfikację. Miastom oferowanych jest szereg technologii, ale urzędnicy nie są w stanie ocenić, która z nich jest najlepsza i sprawdzi się w danym mieście. Dlatego możliwość konsultacji z biznesem w takich sprawach jest tym, co pomogłoby w przygotowaniu dobrych projektów. Narzędziem, które mogą wykorzystać samorządowcy są konsultacje techniczne. Pozwalają one na etapie przygotowania dokumentów zapytać firmy, jak dany projekt mógłby być najlepiej zrealizowany. To z kolei pomorze przygotować dobry SIWZ.

Technologia pomaga sprostać problemom miast. Przykładem jest Ostrów Wielkopolski, gdzie realizowany jest projekt teleopieki dla seniorów. W ramach programu wydanych zostało kilkanaście tysięcy “opasek życia”, dzięki którym osoba starsza może wezwać pomoc. Opaska wysyła sygnał SOS do telecentrum, z którego następnie kierowana jest pomoc do takiej osoby. Z kolei w Płocku stworzono inteligentny system ruchu oparty na 80 sekundnikach świateł, zamontowanych na skrzyżowaniach. Dzięki temu samochody sprawnie poruszają się po mieście i występuje też znacznie mniej wypadków. Nowymi technologiami, w które będą mogły inwestować miasta są rozwiązania z obszaru smart energy, a w szczególności magazyny energii. Pozwalają one zmagazynować energię, która jest wyprodukowana i w danej chwili niepotrzebna, a wykorzystać, gdy tej energii potrzeba więcej. Takie magazyny będą również dostępne w wersji domowej. Miasta powinny więc myśleć również o takich technologiach, które pozwolą zmniejszyć koszty związane z energią – mówi Jacek Suchenek, Wiceprezes Zarządu ds. Realizacji w firmie Qumak.

Dla przykładu w Ostrowie Wielkopolskim wdrażany jest program mieszkaniowy polegający na budowie osiedla korzystającego z rozwiązań smart energy. W ramach tego programu montowane są czujniki na klatkach, inteligentne oświetlenie na uliczkach osiedlowych, które rozjaśnia się, gdy ktoś przechodzi, a przygasa, gdy nikogo nie ma. Koszt zakupu mieszkania na takim osiedlu wynosi 2500 złotych za metr kwadratowy, a czynsz nie przekracza 700 złotych.

Problem z partycypacją mieszkańców

Zdaniem większości przedstawicieli samorządów konsultacje projektów smart z mieszkańcami są konieczne, jednak nie przynoszą one takich efektów, jakich oczekiwaliby samorządowcy. Często takie konsultacje przybierają formę ścierania się poglądów dwóch grup społecznych o odmiennych poglądach. Wówczas nie da się wypracować dobrych wniosków. Mieszkańcy często też nie do końca rozumieją co dana inwestycja przyniesie dla nich samych. Dlatego takie projekty należy prezentować przez pryzmat konkretnych korzyści dla nich samych mieszkańców. Tylko wtedy jesteśmy w stanie zainteresować ich danym projektem. Należy także stosować różne kanał komunikacji, aby dotrzeć do mieszkańców.

W celu tworzenia w Polsce inteligentnych miast konieczna jest poprawa pewnych elementów współpracy, aby była ona bardziej efektywna. W ten sposób mogą powstać nowe standardy pracy pomiędzy samorządami, a firmami, które przyczynią się do efektywniejszego realizowania projektów zarówno w kontekście kosztowym, jak i społecznym.