2021-10-01
Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali zrzesza placówki, które zobowiązały się do przestrzegania dziesięciopunktowej deklaracji „Bezpieczny szpital, to bezpieczny pacjent”.

Do dziś pod deklaracją podpisało się już ponad 40 instytucji, m.in. z Warszawy, Wrocławia, Krakowa, Zakopanego, Częstochowy, Inowrocławia, Suwałk, Zielonej Góry czy Bydgoszczy. Założenia deklaracji i przyczyny jej powstania szerzej objaśniła Danuta Adamek z Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych podczas XXIV Ogólnopolskiej Konferencji "Jakość w Opiece Zdrowotnej", organizowanej przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, która odbyła się w dniach 23-24 września w Krakowie.

 

Deklaracja „Bezpieczny szpital, to bezpieczny pacjent"[1] została przygotowana w oparciu o Dyrektywę Rady 2010/32/UE w sprawie wykonania umowy ramowej dotyczącej zapobiegania zranieniom ostrymi narzędziami w sektorze szpitali i opieki zdrowotnej. Chodzi o incydenty, do których może dojść np. podczas pobierania krwi, otwierania ampułki, zakładania kaniuli dożylnej, itp. To właśnie wtedy używane są igły iniekcyjne, szkalne ampułki czy narzędzia chirurgiczne. Szpitale dobrowolnie zobligowały się do podjęcia ważnych kroków w walce z zakłuciami i zranieniami wśród personelu, m.in. opracowania oceny ryzyka wystąpienia zakłucia igłą na danym stanowisku pracy, udostępnienia środków eliminujących lub ograniczających stopień narażenia na zranienia i zakłucia lub też prowadzenia cyklicznych szkoleń teoretycznych i praktycznych.

Problem zakłuć i zranień wśród personelu medycznego jest znacznie powszechniejszy i poważniejszy, niż mogłoby się wydawać. Jak wynika z opublikowanego niedawno raportu Najwyższej Izby Kontroli pt. „NIK o ochronie pracowników szpitali przed zranieniami i napromieniowaniem"[2], każdego dnia wśród pracowników ochrony zdrowia dochodzi do około 100 zranień. Na sześć z nich zgłaszane jest tylko jedno, pozostałe są ignorowane bądź bagatelizowane zarówno przez samych pracowników, jak i przez pracodawców. Skala problemu jest niebagatelna, bo jak ocenia NIK, na zranienia w codziennej pracy narażonych jest aż 247 500 pracowników, w tym: pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni, lekarze dentyści, chirurdzy, ginekolodzy.

 - Priorytetem koalicji jest zredukowanie liczby przypadków ekspozycji zawodowej na materiał zakaźny, spowodowany zranieniami i zakłuciami podczas codziennej pracy. To właśnie personel pielęgniarski, którego praca opiera się na używaniu sprzętu medycznego, takiego jak np. igły czy skalpele, jest najbardziej narażony na ekspozycję zawodową - mówiła podczas konferencji zorganizowanej przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia Danuta Adamek.

Jakie środki należy więc przedsięwziąć, aby sukcesywnie zmniejszać liczbę zakłuć igłą wśród personelu medycznego? Konkretne propozycje znajdziemy w „Wytycznych technicznych dotyczących zranień i zakłuć"[3], opracowanych przez Zespół ds. Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych. Postuluje on m.in. zastąpienie tradycyjnych metod iniekcji metodami z użyciem bezpiecznego sprzętu, np. strzykawek z samoczynnie chowającą się igłą, bezpiecznych igieł albo systemów bezigłowych. Warto też pamiętać, że do zranienia może dojść nie tylko w trakcie bezpośredniego kontaktu z pacjentem, ale i przy utylizacji materiałów i prac porządkowych, dlatego wśród wytycznych znalazły się także zapewnienie dobrej jakości pojemników na odpady medyczne, zapełnianych co najwyżej do 2/3 objętości.

Kluczowe jest także edukowanie pracowników, co należy robić, aby zminimalizować ryzyko zranień i zakłuć , dlatego w rekomendacjach  została uwzględniona tematyka szkoleń z zakresu BHP dotyczących ekspozycji zawodowej i prawidłowego posługiwania się sprzętem medycznym, który stwarza możliwość przypadkowego zranienia. - Praca w ochronie zdrowia wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne. Dlatego oprócz szkoleń teoretycznych, należałoby też zapewnić praktyczne szkolenia w postaci warsztatów lub ćwiczeń w obsłudze bezpiecznego sprzętu - dodaje dr Maria Cianciara, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Epidemiologicznych.

Zmniejszenie liczby ekspozycji zawodowych na materiał zakaźny spowodowanych zranieniami i zakłuciami - z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy - powinno być priorytetem zarówno dla pracodawców, jak i pracowników sektora ochrony zdrowia. Dziś do ochrony pracowników placówek medycznych przed zranieniami podczas wykonywania swoich obowiązków zobowiązuje pracodawców Kodeks Pracy i wynikające z niego przepisy BHP. Czy to jednak wystarczy? Jak wynika z cytowanego wcześniej raportu NIK - tylko w 1/3 spośród skontrolowanych przez Najwyższą Izbę Kontroli szpitali odnotowano stały, coroczny wzrost zakupów bezpiecznego sprzętu medycznego. Tylko w trzech na dwanaście szpitali, którym przyjrzał się NIK, odnotowano spadek przypadków zranień igłą - w pozostałych szpitalach liczba zranień utrzymywała się na tym samym poziomie lub nawet rosła.

  

Dlatego krokiem w dobrą stronę wydaje się być projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta, przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia, który jest obecnie na etapie konsultacji publicznych. Ponieważ aktualnie zagadnienia jakości w opiece zdrowotnej regulowane są w wielu aktach prawnych o zróżnicowanej randze, celem projektu jest wdrożenie rozwiązań prawno-organizacyjnych, które w sposób kompleksowy i skoordynowany będą realizowały priorytety polityki zdrowotnej w obszarze jakości. Ustawa postuluje m.in. wprowadzenie obowiązkowej autoryzacji przez NFZ podmiotów wykonujących działalność leczniczą, wprowadzenie wewnętrznego systemu jakości i bezpieczeństwa (w tym np. monitorowanie zdarzeń niepożądanych), wdrożenie systemu świadczeń kompensacyjnych, a więc pozasądowego rekompensowania szkód doznanych przez pacjentów w wyniku zaistnienia zdarzeń medycznych, czy też wzmocnienie nadzoru nad prowadzeniem rejestrów medycznych.

Poprawa jakości i przestrzegania procedur w polskich szpitalach leży zarówno w interesie personelu medycznego, pacjentów, dyrektorów szpitali i prawodawców. Każde działanie czy projekt, który może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa, powinien być szeroko dystrybuowany i nagłaśniany. Dlatego zachęcamy do zapoznania się z „Wytycznymi technicznymi" i podpisania deklaracji „Bezpieczny szpital, to bezpieczny pacjent": https://deklaracja-bezpiecznyszpital.pl/o-deklaracji/.

Treść deklaracji „Bezpieczny szpital, to bezpieczny pacjent"

 

1. Szpital zobowiązany jest do opracowania oceny ryzyka wystąpienia zakłucia i zranienia na danym stanowisku pracy.
2. Szpital obliguje się do udostępnienia środków eliminujących lub ograniczających stopień narażenia na zranienia i zakłucia przez personel medyczny.
3. Szpital ma opracowane i wdrożone konkretne wytyczne dla pracowników odnośnie sposobu postępowania, gdy dojdzie do zakłucia lub zranienia.
4. Szpital prowadzi cykliczną edukację (szkolenia indywidualne i ogólne) teoretyczne i praktyczne w zakresie zapobiegania zakłuciom i zranieniom.
5. Szpital dba o prawidłową organizację pracy zespołu, która ma na celu zapobieganie zakłuciom i zranieniom.
6. Szpital zapewnia przeprowadzenie prawidłowej utylizacji zużytego sprzętu medycznego.
7. Rzetelnie prowadzony jest rejestr zakłuć i zranień oraz zdarzeń niepożądanych.
8. Szpital każdorazowo prowadzi analizę okoliczności i przyczyn występowania zakłuć i zranień - adnotuje wszelkie przypadki.
9. Szpital monitoruje stosowanie sprzętu bezpiecznego przez personel medyczny.
10. Szpital zgłasza swoją gotowość do przystąpienia w przyszłości do ogólnopolskiego elektronicznego systemu ewidencji zakłuć i zranień wśród personelu medycznego.

Lista sygnatariuszy:

 

- Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych

- Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych

- Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki

- Główny Inspektorat Sanitarny

- Polska Federacja Szpitali

- Instytut „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka", Warszawa

- Szpital Wielospecjalistyczny im. Stanleya Dudricka, Skawina

- Szpital Bielański im. ks. Jerzego Popiełuszki, Warszawa

- Medinet Sp. z o.o., Dolnośląskie Centrum Chorób Serca im. Prof. Zbigniewa Religi, Wrocław

- Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Krakowie

- Ośrodek Specjalistycznej Rehabilitacji Stacjonarnej i Opieki Długoterminowej "Kwitnąca", Zagórzyce Dworskie

- Szpital Czerniakowski, Warszawa

- Ośrodek Rehabilitacji Narządu Ruchu „Krzeszowice" SP ZOZ, Krzeszowice

- Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjne i Medycyny Pracy ATTIS Sp. z o.o., Warszawa

- Szpital LUX MED Puławska, Warszawa

- Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny im. dr. S. Jasińskiego w Zakopanem

- Szpital Dziecięcy im. prof. dr. med. J. Bogdanowicza Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Warszawa

- LUX MED Onkologia, Warszawa

- Szpital Specjalistyczny "Inflancka" im. Krysi Niżyńskiej "Zakurzonej" w Warszawie SP ZOZ

- Mazowiecki Szpital Specjalistyczny Sp. z o.o., Radom

- Miejski Szpital Zespolony, Częstochowa

- Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie

- Szpital Wielospecjalistyczny im. dr. Ludwika Błażka w Inowrocławiu

- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sępólnie Krajeńskim

- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Województwa Łódzkiego, Kutno

- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Województwa Mazowieckiego, Zwoleń

- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Ostródzie

- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Bytomiu

- Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z o.o. Szpital im. dr Jadwigi Obodzińskiej- Król, Malbork

- Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej, Wrocław

- Specjalistyczny Szpital Wojewódzki w Ciechanowie

- Szpital Wojewódzki im. dr. Ludwika Rydygiera, Suwałki

- Szpital Uniwersytecki im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze

- Centrum Onkologii im. prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy

- Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Szpital Zachodni im. św. Jana Pawła II, Grodzisk Mazowiecki

- Szpital Śląski w Cieszynie

- Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im W. Degi, Poznań

- Szpital Uniwersytecki nr 2 im. Jana Biziela w Bydgoszczy

- Szpital Praski p.w. Przemienienia Pańskiego, Warszawa

- Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie

- Szpital Powiatowy im. Alfreda Sokołowskiego w Złotowie

- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. W. Orłowskiego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa

- Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr Antoniego Jurasza, Bydgoszcz

- 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką, Bydgoszcz

- Wojewódzki Szpital Psychiatryczny, Andrychów

---

[1] https://deklaracja-bezpiecznyszpital.pl/

[2] https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/zranienia-i-napromieniowania-pracownikow-szpitali.html

[3] https://deklaracja-bezpiecznyszpital.pl/wp-content/uploads/2021/06/Wytyczne-techniczne-zaklucia-i-zranienia.pdf

Nadesłał: Procontent Communication http://